Onterven en de legitieme portie

Kinderen zijn wettelijk de erfgenamen van hun ouders. Om uiteenlopende redenen kan het echter zo zijn dat het niet wenselijk is dat een kind van de ouders erft. Het kan ook zo zijn dat een kind te maken krijgt met een ouder die dat niet wenselijk vindt. Een kind kan dan onterfd worden door de ouder(s). Absolute onterving van kinderen is in Nederland echter niet mogelijk. Een kind heeft recht op een zogenoemde ‘legitieme portie’, ook als dit kind is onterfd. Het kind moet daar dan wel zelf een beroep op doen. Hierna leggen wij u uit wat de legitieme portie inhoudt, waaruit deze bestaat en wat aandachtspunten zijn.

Onterven van kinderen
Onterven van kinderen door de ouder(s) kan uitsluitend door een testament te maken waarin de onterving wordt opgenomen. Heeft het onterfde kind eigen kinderen? Dan erven die in de plaats van het kind, tenzij ook dat is uitgesloten via het testament.

Legitieme portie
Ondanks dat kinderen onterfd kunnen worden in het testament van hun ouder(s), behouden zij recht op een zogenoemde ‘legitieme portie’. Ondanks dat kinderen onterfd kunnen worden in het testament van hun ouder(s), behouden zij recht op een zogenoemde ‘legitieme portie’. De legitieme portie is het wettelijk deel van de nalatenschap waarop kinderen in ieder geval aanspraak kunnen maken na overlijden van een van hun ouder(s), ongeacht hetgeen deze ouder in zijn/haar testament had bepaald. 

De legitieme portie bedraagt de helft van het wettelijk erfdeel. Het kind dient binnen vijf jaar na het overlijden van de overleden ouder zélf áctief een beroep te doen op zijn legitieme portie. Komt het onterfde kind níet in actie, dan verkrijgt het onterfde kind dus niets uit de nalatenschap. Het onterfde kind kan er ook voor kiezen de onterving te aanvaarden en geen beroep te doen op de legitieme portie.

De legitieme portie geeft slechts recht op een geldvordering. Een onterfd kind kan dus geen goederen opeisen. Ook kan een ouder in het testament bepalen dat een kind dat een beroep doet op zijn legitieme portie, deze pas uitbetaald krijgt op het moment dat de andere ouder ook is overleden.

Rekenvoorbeeld
Stel dat een gezin bestaat uit een vader, moeder en één kind. De vader overlijdt. Het wettelijk erfdeel van de moeder en het kind bedraagt dan ieder 50%. Is het kind door de vader onterfd, dan heeft dit kind derhalve via de legitieme portie recht op de helft van 50%, zijnde 25% van de totale nalatenschap. 

Omvang legitieme portie
In beginsel betreft de legitieme portie de helft van het wettelijk erfdeel en wordt gekeken naar de totale waarde van de nalatenschap. Echter, bepaalde schenkingen die door de ouder tijdens leven zijn gedaan worden ook meegenomen in de berekening van hoe hoog de legitieme portie dient te zijn. De wetgever heeft dit noodzakelijk geacht om er voor te zorgen dat een onterfd kind beschermd wordt.

Aandachtspunten
U ziet dat de wetgever onterfde kinderen een recht op de legitieme portie heeft toegekend, met bepaalde waarborgen, ondanks dat een ouder zijn/haar kind wel kan onterven via het testament. Heeft u onverhoopt te maken met de legitieme portie, omdat u uw kind wilt onterven, of juist omdat u als kind onterfd bent? Het leerstuk van de legitieme portie is niet eenvoudig. Wij staan u graag bij met juridisch advies en uitleg over de eventuele fiscale consequenties.